freud

Bildiğimiz gibi, Dostoyevski’nin milliyetçiliği ve koyu dindarlığı, eserlerinde bulunan evrensellikle çatışır. Hatta yazarın tanrıtanımaz ya da sosyalist olmayışına şaşırır; bunu en sonunda çok pencereli düşünmeye, filozofça sorgulamaya, yüksek empatiye, çok boyutlu bakış açısına vs. bağlarız.

Freud, burada mükemmel bir tespit yapıyor.

Dostoyevski’yi “peygamberlikten alıkoyan ve zayıflaştıran” o şeyin, Baba’nın yerine koyduğu Çar ve Hz. İsa olduğunu söylüyor. Dostoyevski, Baba eksikliğini Devlet ve Tanrı’yla telafi etmeye çalışıyor.

Kim ne düşünür bilmem ama bu, benim kafamdaki boşlukları dolduran enfes bir yorumdur.